De man wil een aantal zaken rechtzetten. Zo heeft Darwin bijvoorbeeld nooit geschreven: survival of the fittest. The winner does not take all. Evolutie is geen almaar stijgende lijn (‘story of progress’). Vooruitgang is slechts een deel van het verhaal. Planten, bacteriën, algen zijn miljoenen en miljoenen jaren bezig om de omstandigheden te scheppen die leven uberhaupt mogelijk maken, ze gaan ‘complex’ leven altijd voor.
Dit vooruitgangsverhaal, waarin ééncelligen zich op een bepaald moment gaan splitsen, wervels ontwikkelen, en over rotsen aan land kruipen, zuurstofgevende planten achterna, laat een aantal drempels zien waarna evolutie niet meer teruggaat, stappen die je als vooruitgang zou kunnen zien: rechtop lopen, de grond voor de lucht verruilen, een groter brein ontwikkelen en een sneller metabolisme.
Zo’n verhaal zou kunnen uitmonden in een laatste stap, supercomputers, kunstmatige breinen, die slimmer, creatiever en zelfbewuster zijn dan de mens (‘singularity’). Maar de man kan zich eenvoudig niet voorstellen waarom je je daar op dit moment mee bezig zou willen houden. ‘We’ve got something more important to do: feed 7 billion people.’ Hij zwijgt even. ‘It’s too much.’
‘Find your blindspot’ drukt Rachel Armstrong de toehoorders voortdurend op het hart. De blinde vlek van wetenschap is – kijkend naar deze vriendelijke, zacht sprekende man die voortdurend met allerlei omhalen aankondigt dat hij nu een morele uitspraak gaat doen – dat ze denkt de wereld te moeten beschrijven zoals hij is, in plaats van zoals hij zou moeten zijn, terwijl het zo duidelijk is dat we daar met zijn allen, ouder en wijzer, inclusief de wetenschappers zelf, op zitten te wachten.
Survival of the fittest is geen natuurwet, of, anders gezegd, er is nog een andere wet: evolutie vult altijd het gat op. Elke keer als iets extreems gebeurt en soorten uitsterven (‘mass extinction events’), gebeurt er iets raars, of juist niet raars, want het gebeurt altijd, tenminste tot nu: evolutie creëert een ongelooflijke rijkdom, en dat doet het elke keer weer, en relatief snel.
Na uitsterfperiodes evolueert alles gewoon opnieuw. ‘All the actors leave but the play goes on. Mass extinction events reset the clock.’ En de rijkdom die ontstaat is ongelooflijk, vergelijkbaar met de rijkdom van koraalriffen: een immens gevarieerd aantal planten, wormen, rotsen, vissen; een superecologie ‘that defies you in complexity.’ Dit herbevoorraden gebeurt altijd. Survival of the fittest, het domineren van een of twee soorten, lijkt niet het eindpunt van evolutie. Diversiteit wel.
Als je volgens die natuurwet (‘richness’) zou willen handelen worden beslissingen opeens betrekkelijk eenvoudig. Je hoeft je niet langer dingen af te vragen zoals ‘bestaat god?’ maar ‘does the existence of religion in the world increase richness?’. ‘We should maximize richness.’ De man eindigt met een appel aan iedereen. There should be richness in your life. Not dullness.
Lezing van Richard Fortey, Four billion years of life on earth: what should it teach mankind? Age Of Wonder, Baltan Laboratories, a festival celebrating the spirit of 100 years of Natlab