over kunst
Bianca Stigter houdt niet van kunst, is de eerste gedachte als ik haar boek uit heb. Kunst is te bedacht, te opzettelijk, en daardoor vaak vervelend. ‘Het toeval is een betere kunstenaar,’ schrijft ze. ‘Misschien is het zaak om dat toeval zo breed mogelijk in te zetten.’ Via haar boek krijg je oog voor dat toeval. Vaak speelt tijd een belangrijke rol. Zo wordt een kuil in een matras een portretfoto, een fossiel een foto met een extreem lange sluitertijd, genomen door een steen. De kwartseconde voor de camera waarin een verslaggever wacht tot de vraag uit de studio in Hilversum hem bereikt een portret van het onbewaakte.
De teksten in Per ongeluk expres gaan over film, internet, televisie, woorden, Ingrid Bergman, een oude Amerikaanse foto-autogids (voorloper tomtom), de Transsiberië Express, Anish Kapoor, kleur, webcams (een kleine geschiedenis van de webcam), svayambhu (niet door mensenhand gemaakt, maar uit zichzelf ontstaan), het MoMa-syndroom (kunst valt in het echt vaak tegen), dat we de wereld één-op-één aan het vastleggen zijn, waarom George Clooney George Clooney niet wil zijn. Het boek is een bijproduct van een jaar schrijven voor de krant. Het doet dienst als een mooi, persoonlijk, gebouwloos nationaal historisch museumpje: verhalende geschiedenissen op zakformaat.
Bianca Stigter studeerde geschiedenis, lees ik op de achterflap. Dat verklaart misschien haar fascinatie voor de tijd als maker, als toevallige kunstenaar. Meteen verwerp ik die gedachte. Een boek is een raadsel, net als kunst, je kent de bedoelingen van de schrijver niet. Misschien is het toeval dat Bianca Stigter zoveel oog heeft voor toeval. Is het geen opzet dat ze weinig enthousiasme opbrengt voor plekken waar niks per ongeluk gebeurt (musea). Je valt er in gespreide bedjes in slaap, schrijft ze. De bliksem slaat niet op afspraak in.
Bij het zien van werk van Anish Kapoor en herman de vries gebeurt dat wel. Kapoor verrast met een blok rode was dat op rails door de zalen van een museum glijdt, te groot voor de deuropeningen, maar zo zacht dat het meegeeft en allerlei viezigheid op de sponningen achterlaat. herman de vries stelt 43 verzamelde voorwerpen tentoon. Dingen hoeven niet om hun schoonheid ter wereld te komen om mooi te zijn. Kunst kan gemaakt worden (expres) of gevonden (per ongeluk), door mensenhanden of door tijd. Je hoeft alleen maar te kijken om die nietbedoelde schoonheid te zien. Om zelf kunstenaar te zijn.
Stigter-syndroom: iedereen herman de vries!
Per ongeluk expres, Bianca Stigter, Uitgeverij Contact