Ik ben rusteloos als mijn favoriete genre: wat een goed boek, Spilt milk, Memoirs, Courtney Zoffness. Als het me lukt te zeggen waarom, kan ik dat goede wellicht kopiëren.
Holy body is een memoir/essay over (draag)moederschap, vriendschap, jaloezie, volgt de zeven stappen van een religieuze handeling, die me ondanks het meditatieve met onbehagen vult: vrouwen zijn vieze wezens, die gereinigd moeten worden. ‘Ik’ ondergaat Mikwe, een reinigingsritueel.
Toevallig stond Unorthodox (Netflix) op mijn netvlies, waarin Esther Shapiro elke keer dat haar chassidische echtgenoot seks met haar wil brandschoon moet zijn. Een orthodox-joodse vrouw telt haar kinderen niet, ze vermenigvuldigt zich. Ze krijgt niet zomaar een kind: ze moet kinderen krijgen.
Met dat beeld in mijn geheugen las ik Spilt milk. Je bent als lezer nooit zuiver als ritueel water, al is ritueel water dat zelf ook niet. Mikwe betekent ‘levendig’ water, het bevat ‘natuurlijk’ water, regenwater of water dat in de buurt stroomt, is niet antiseptisch.
Toen ik Spilt Milk uithad wilde ik opschrijven waarom ik Spilt Milk goed vond, om het niet te vergeten, maar het was inmiddels avond, en ik ging weer in bed liggen, waar ik mijn ovenwant aantrok en aan Beyond Order begon. Het is begin maart, nog steeds vroeg donker, de avondklok zorgt ervoor dat het heerlijk stil is, twee condities die lezen onweerstaanbaar maken.
Ik heb nog nooit zo’n fijn boek gehad.
Na twee jaar papierlezen ben ik weer terug bij elektrisch. Ik ben in extase. Mijn reader heeft een origami-achtige 3D-constructie, een exoskeleton, die je tot een stevige, harde ovenwant kunt vouwen, waardoor het boek nooit uit mijn handen valt, ook niet wanneer mijn hoofd op het matras rust en mijn arm uitstrek. In de verte staar ik naar het schermpje. The senses… ik ben niet langer bijziend, voel me herboren, wat misschien ook de functie is van Mikwe of een goed boek.
Rebecca Solnit noemt Holy Body een ‘notable essay’ in de bundel Best American Essays 2019. Is het te veel memoir naar Solnits zin?
Een leven laat zich niet indammen.
Een ego werpt een dam.
Reflectie breekt de dam.
Als een joodse vrouw aan haar plicht heeft voldaan kan ze besluiten dat een plicht vervullen niet hoeft op te houden bij de eigen voordeur, ze kan draagmoeder worden voor een vrouw die het niet lukt om kinderen te krijgen, liefst een joodse. Of ze kan zich vermenigvuldigen op papier.
Dat essay over Aleppo dat volgt op Holy Body!