Als ons brein verbindingen maakt bij elke gedachte die we denken, elke stap die we zetten, elke vlucht van een vogel die we met ons hoofd op onze stijve nek volgen (inclusief de inspanning die het kost om tegelijkertijd het reigerstandbeeld aan de waterkant niet te verstoren opdat de kikker in een flits gegeten kan worden), kortom, als we ons niet alleen in maar vooral buiten ons lichaam bevinden, ook als we stilzitten, met een boek, met een computer, bijna-bewegingsloos, volkomen afhankelijk van licht, lucht, aarde (energie) en water, wetend dat je wat gebeurt onmogelijk kunt bevatten en dat het bijzonder is dat je dát kan bevatten en dat het dreigend wordt als je die verschillende niveaus niet langer kan onderscheiden, als er daarover geen verwondering meer is, of nergens over, maar als alles wat je denkt realiteit is, wat geen heel gekke gedachte is, wanneer het brein uit een sterrestelsel aan verbindingen in een donkere zwarte grot waar neuronen vonkend doorheenrazen bestaat, met een bewustzijn gebaseerd op verbeelding (schema’s en afbeeldingen op een donkere wand van een schedel, en dat steeds en steeds en steeds), dan brengen pijn en plezier je terug, stuwen hoop en verlangen je vooruit, rest een wirwar aan emoties (het voelend denksysteem van je lichaam). Het idee dat je nooit kunt ontsnappen (aan alles, de dingen, je reacties op de dingen, hoe dit gaat) veroorzaakt als je niet uitkijkt lijden op een ongekende schaal, een brein dat op hol slaat bij dát idee, een runaway. Eén van de weinige manieren om van een verslaving, je breinverzachter naar keuze (het nieuws, alcohol, suiker, koffie, werk, seks, boeken, mensen, depressie, muziek, technologie) af te komen is om toe te geven dat een hogere macht werkzaam is, ‘hoger’ niet omdat het goddelijk is maar omdat het iets blijkt te zijn wat jou in zijn macht heeft. Ik vermoed dat die hogere macht je brein zelf is, wat het zo moeilijk maakt, je bent en blijft(!) een vreemde lus, een oneindige feedbackloop. Ratio alleen is nauwelijks in staat iets, laat staan lijden, op een hoger niveau te integreren, anders dan in abstracties, het reduceert, het wil – doelgericht en logisch en efficiënt – elke pijn snel, want een dreiging, weg hebben. Het is irrationeel om te denken: geef me meer van die symptomen die me duidelijk maken, die me immers laten voelen, dat er iets mis is op een ander niveau. Wie rijdt graag in een auto die benzine lekt?
[bij het lezen van De risico’s van het denken, Jaap Breeveld]