Pas aan het eind van je leven weet je waartoe de onrust leidde, wat je hebt gezocht. Gregory Bateson komt tot een ‘ecology of mind’.
Wat maakt dat je denkt ‘van dit denken wil ik meer weten, misschien wel alles’ waardoor je op de bestelknop duwt?
‘Steps’ noemt zijn dochter Gregory Batesons boek. Elke 15 jaar zette haar vader een stap, zegt ze, hopte hij van onderzoeksgebied naar onderzoeksgebied. De vrijheid om die verschillende vakgebieden in te duiken!
Ik denk dat zijn onrust me interesseerde (of kun je ‘rustig’ zo je leven steeds omgooien?). Zijn nieuwsgierige brein dat probeerde te integreren. Ik ben nieuwsgierig naar hoe het zou kunnen, hoe je zou kunnen komen tot een synthese over het brein (geest, mind).
Steps:
- naturalisme/biologie/genetica/evolutie
- antropologie (met Margaret Mead)
- cybernetica
- psychiatrie (schizofrenie en alcoholisme)
Over survival praten is altijd praten over een organisme en zijn omgeving, zegt Bateson.
Daaruit volgt dat we als soort niet rationeel zijn.
‘Het organisme dat zijn omgeving vernietigt, vernietigt zichzelf’.
We zijn een vreemde lus. Hoe je omgeving met jou interacteert en vice versa is allesbepalend (feedbackloops).
Een stukje lijn lijkt recht maar blijkt, als je uitzoomt, onderdeel van een cirkel. Vooruitgaan (‘vooruitgang’) betekent – zo bezien – steeds eenzelfde punt passeren. Met toenemende wijsheid hoop je.
Epistemologische fout: we kunnen niet klakkeloos aannemen dat we met technologie, die onvoorziene problemen veroorzaakt, de problemen van technologie kunnen oplossen. Toch denken we van wel als we uitspraken doen als ‘geweld gebruiken om meer geweld te voorkomen’.
We spiegelen gedrag en we praten ons gedrag goed.
Geen idee of Bateson dit allemaal zo bedoelt, zijn Steps ligt glanzend als een gesloten oester voor me. Ik berust mijn ideeën over hem op ideeën over hem.
Zijn denken, zijn letterlijke woorden, vormen een voorlopige vesting, zijn doen en laten fascineren me. Interessant iemand.
Ik word meegelokt op zijn pad, de dingen die hij gaandeweg ontdekt zijn navolgbaar voor mijn geest: epistemologische fout, double bind, zijn fascinerende hypothese over schizofrenie.
Double bind: we zijn gegijzelden van techniek.
Techniek maakt ons (individueel) vrij, beschermt ons, doet ons overleven, dat is de belofte van techniek (‘vooruitgang’) en dat is wat techniek communiceert/propageert, maar al (dat) doende kun je er niet uit, verlies je autonomie (onder andere om eruit te stappen, om het niet of anders te willen), verandert de belofte in het (collectieve) tegendeel, communiceert het allerlei tegenstrijdigheden (techniekwedloop, oorlog, vervuiling, surveillance, dreiging, verslaving, afhankelijkheid etc.)
Als je niet kunt zeggen ‘we willen die techniek niet meer’ of ‘we willen niet meer techniek, maar minder techniek’) ben je niet vrij. Als we niet vrij zijn, waarvoor is die techniek dan? Elk systeem houdt iets gevangen, terwijl het bezig is zichzelf als systeem in stand te houden.
Diversiteit houdt flexibel, maakt flexibel. Maakt minder afhankelijk.