Je hoort mensen vaak zeggen: ‘Ik vond dat boek niet leuk, want de hoofdpersoon was onsympathiek.’ Maar die redenering klopt toch echt niet. De getalenteerde Mr. Ripley van Patricia Highsmith heeft dat in de jaren vijftig al aangetoond.
Op Mr. Ripley kom ik nog wel eens terug, ik wilde nu graag schrijven over Veranderen: methode van Édouard Louis (vertaald door Reintje Ghoos en Jan Pieter van der Sterre), omdat het een heerlijk boek is voor de vakantie. Lekker en toch literair. En: een van de betere voorbeelden van een onsympathieke hoofdpersoon over wie je toch eindeloos wil lezen, omdat die hoofdpersoon, tevens Édouard Louis zelf, zo ongelooflijk goed kan schrijven. En ook omdat je hem begrijpt.
Édouard Louis is in Frankijk en daarbuiten een literair fenomeen. Hij is 32 en heeft zeven boeken geschreven. Dit boek, zijn vijfde, gaat over zijn ontsnapping aan zijn droevige jeugd in grauw en arm Noord-Frankrijk, waar hij als homoseksuele jongen niet bepaald in een warm bad viel. Zijn vriendschap met zijn inspirerende schoolvriendin Elena, zijn grote ambities, zijn entree op de Parijse eliteschool met de fantastische naam École normale supérieure. ‘Elke dag had ik het geluksgevoel van een overlevende’, schrijft hij als zijn overstap naar het Parijse leven is gelukt.
Er staan ook foto’s in het boek, bijvoorbeeld van het ‘Elena-effect’. Het verhaal over Elena is het verhaal dat me het meest raakte. Édouard Louis raakt met haar bevriend op de middelbare school, als hij nog Eddy Bellegueule heet, en zij is alles wat hij graag wil zijn: verfijnd, gelukkig, gezond levend, lieve ouders, mooi appartement.
Best snel wordt Eddy ook een Elena. ‘Op een avond zei ik aan het eind van de maaltijd tegen mijn moeder: ik neem een kopje thee wil jij ook? – Ik had niet gezegd ik heb zin in thee maar ik neem aan kopje thee, net als Elena. Dat was om de nieuwe persoon te laten zien die ik meende te zijn. Mijn moeder keek me aan en lachte, Kijk nou toch, hij speelt dat hij een hele meneer is’, schrijft hij in zijn ademloze stijl zonder al teveel afleidende interpunctie.
Op de twee foto’s die het Elena-effect illustreren zie je hoe hij zijn lach heeft aangepast van een grote, tandige lach naar een ingetogen, gereserveerde glimlach. Samen besluiten Elena en hij om zijn naam te veranderen in Édouard. En dan laat hij Elena achter zich, want hij is een beschadigde jongen, maar, of juist daardoor, ook keihard.
Toch wil je zijn hele verhaal tot je nemen, omdat je Eddy/Édouard begrijpt, omdat we allemaal weleens iemand anders hebben willen zijn, en omdat hij zo eerlijk is over zijn slechte kanten. En dat maakt iemand in al zijn onaardigheid toch heel sympathiek.
stem: aaf brandt corstius
titel: édouard louis is een van de betere voorbeelden van een onsympathieke hoofdpersoon over wie je toch eindeloos wil lezen
perspectief: aaf brandt corstius is columnist voor de volkskrant, columnisten hebben de vrijheid hun mening te geven en hoeven zich niet te houden aan de journalistieke regels voor objectiviteit
bron: De Volkskrant, 7 juli 2025
mopw: meerstemmig wikipedia