Een paar weken geleden las ik alle 300-zoveel bladzijden van Een ander leven om erachter te komen hoe Per Olov Enquist zich redde uit ‘fataal alcoholisme’. Daarna las ik Marc Dutroux, Het stilste jongetje van de klas, die als kind het leven van een kind heeft gered. Ik las Ik was twaalf en fietste naar school van Sabine Dardenne. Ik las Beesten die je niet mag schieten van Femke Brockhus en bestelde Het besef van een moeder van Sue Klebold omdat Beesten die je niet mag schieten me mateloos intrigeerde, ik wilde niet stoppen toen dat uit was, maar het was uit en een boek direct een tweede keer lezen voelt als lopen in een vuile stad aan het eind van een marktdag. De stijl van Brockhus is maagdelijk wit, het vergt een maagdelijk, stil lezen en dat had ik net achter de rug. Ik las I never promised you a rosegarden (1964) van Hannah Green (Joanne Greenberg), waarin een schizofreen meisje in een psychiatrisch ziekenhuis belandt en herstelt zonder het gebruik van medicatie. Ik las Positieve Verslaving van William Glasser die schrijft dat ‘gek worden’ een keuze is, hij gebruikt liever het woord gek dan het pseudowetenschappelijke schizofreen. Het is een keuze om het lijden van tekortschieten, falen en opgeven (om liefde en waardering te verkrijgen) te verlichten door het in te ruilen voor een makkelijker lijden, een lijden aan symptomen. Ik las The collected schizophrenias, een essaybundel van Esmé Weijun Wang, die het voorwoord schreef van I never promised you a rose garden. Ik las over Nietzsche, wat hij bedoelde (Michael Tanner) en over Nietzsche waarom hij bedoelde (Alice Miller). Lezen is mijn middel. Ik lees omdat mijn leven ervan afhangt. Elk brein zoekt de makkelijkste oplossing. Een verslaving die je alles afneemt en je doet verzinken in de verslaving zelf ten koste van alles (vrienden, familie, omgeving, gezondheid, huis, leven) is negatief, de uitweg van een zwak mens. Positief wordt ze als ze je de kracht geeft om eigenhandig op zoek te gaan naar liefde en waardering. Wie die zonder dwang op eigen kracht vindt, heeft de negatieve verslaving niet nodig, de depressie niet nodig, de migraine niet nodig, de lage rugpijn niet nodig, het afreageren en afsnauwen niet nodig, kortom, het symptoom waarvoor je kiest niet nodig. Van een verslaving afkomen is kiezen voor het aanpakken van twee pijnen: die van de ontwenning en die van het tekortschieten, het eerdere besluit om op te geven. Lezen verplaatst je niet zozeer in andere breinen – de realiteit van de ander blijft een mysterie – wel in iets wat in de buurt komt, een woordenweefsel, gemaakt door een ander brein. Via dat destillaat, dat ik me voorstel als een gebakken cake, kan je enigszins het spoor terugvinden naar het wie, het waarom, het wanneer, het hoe, de ingrediënten. In het hoe kiert een mogelijkheid. Mensen die in fragmenten schrijven willen niet per se begrepen worden. Mensen die in aforismen schrijven willen niet al het werk zelf doen. Stijl = iets een eenheid geven. Een brij maken kan, een brei ook. Of als in een oneindig immens buffet alle schalen tegelijk op tafel zetten, daarbij wordt de Russisch-ei-salade langzaam lauw.