Pas aan het eind van je leven weet je waartoe alle onrust leidde, wat je al die tijd hebt gezocht. Gregory Bateson komt tot zijn ‘ecology of mind’.
Wat maakt dat je denkt ‘deze persoon is interessant, van dit denken wil ik meer weten, misschien wel alles’ waardoor je op de bestelknop duwt?
‘Steps’ noemt zijn dochter Gregory Batesons boek. Elke 15 jaar zette haar vader een stap, hopte hij van onderzoeksgebied naar onderzoeksgebied. De vrijheid om al die vakgebieden in te duiken!
Ik denk dat zijn onrust me overhaalde (of kun je ‘rustig’ elke 15 jaar je leven zo omgooien?). Zijn nieuwsgierige brein dat wat hij waarnam probeerde te integreren. Mijn nieuwsgierigheid naar hoe het zou kunnen, hoe je zou kunnen komen tot een synthese over het brein (geest, mind). Dat onmogelijk complexe onderwerp.
Steps:
- naturalisme/biologie/genetica/evolutie
- antropologie (met Margaret Mead)
- cybernetica
- psychiatrie (schizofrenie en alcoholisme)
Over survival praten is altijd praten over een organisme en zijn omgeving.
‘Het organisme dat zijn omgeving vernietigt, vernietigt zichzelf’.
Hoe je omgeving met jou interacteert en vice versa is allesbepalend (feedbackloops). Wij zijn een vreemde lus.
Een stukje lijn lijkt recht maar blijkt, als je uitzoomt, onderdeel van een cirkel. Vooruitgaan (‘vooruitgang’) betekent – zo bezien – steeds eenzelfde punt passeren. Met toenemende wijsheid hoop je.
We kunnen niet zomaar aannemen dat we met technologie, die immers onvoorziene problemen veroorzaakt, de problemen die technologie veroorzaakt kunnen oplossen. Toch denken we van wel als we uitspraken doen als ‘geweld gebruiken om meer geweld te voorkomen’.
We spiegelen gedrag en we praten ons gedrag goed.
Geen idee of Bateson dit allemaal zo bedoelt, zijn Steps ligt glanzend als een gesloten oester voor me. Ik berust mijn ideeën over hem op ideeën over hem.
Zijn denken, zijn letterlijke woorden, vormen een voorlopige vesting, zijn doen en laten fascineren me.
Ik word meegelokt op zijn pad, de dingen die hij gaandeweg ontdekt en munt voelen belangrijk en zijn navolgbaar voor mijn geest: epistemologische fout, double bind, zijn fascinerende hypothese over schizofrenie.
Wij zijn gegijzelden van techniek (double bind).
Techniek maakt ons (individueel) vrij, beschermt ons, doet ons overleven, dat is de belofte van techniek (‘vooruitgang’) en dat is wat techniek communiceert/propageert, maar al (dat) doende kun je er niet uit, verlies je autonomie (onder andere om eruit te stappen, om het niet of anders te willen), verandert de belofte in het (collectieve) tegendeel, communiceert het in de praktijk allerlei tegenstrijdigheden (techniekwedloop, oorlog, vervuiling, surveillance, dreiging, verslaving, afhankelijkheid etc.)
Als je niet kunt zeggen ‘we willen die techniek niet meer’ of ‘we willen niet meer techniek, maar minder techniek’) ben je niet vrij. Als we niet vrij zijn, waarvoor is die techniek dan? Elk systeem houdt je zo bezien gevangen, lijkt vooral bezig zichzelf als systeem in stand te houden.
Diversiteit houdt flexibel, maakt flexibel. Maakt minder afhankelijk.