Paul Valéry zegt: ‘Of we nu de stappen van de godin tellen, de frequentie en de gemiddelde lengte ervan optekenen, we ontraadselen niet het geheim van haar gratie van het moment.’ We kunnen temperatuur meten, menselijke aan- en afwezigheid vaststellen, het huis verwarmen, het koffiezetapparaat bedienen, de lampen, de koelkast. Daar zitten we, in verwarmde, verlichte huizen, comfortabel. Nog steeds onderworpen aan de wet dat alles uiteenvalt, desintegreert, ook het denken zelf. Automatisering geeft geen zin. Bij het zoeken naar Paul Valéry treft me bij Vasalis een gedachte van Norbert Wiener:

Tenslotte kwam ik in een artikel van Norbert Wiener, mathematicus en schepper van de Cybernetica, een passage tegen, die ik kort wil samenvatten. Norbert Wiener ziet alle geestelijke activiteiten als een proces, waarbij een mens in relatie tot de buitenwereld treedt. Hij beschrijft het als een voortdurend gevecht – met zeer tijdelijke overwinningen – en als een noodzaak. Want, en nu citeer ik een stukje letterlijk: ‘we zwemmen stroomopwaarts tegen een stortvloed van desorganisatie, die alles dreigt terug te brengen tot de warmtedood van evenwicht en gelijkheid, zoals beschreven wordt in de 2e thermo-dynamische wet in de natuurkunde. Het is onze voornaamste opdracht, om in deze chaos enclaves van orde en systeem aan te brengen.’ Aldus, heel summier weergegeven, Wiener. Hij heeft het over álle geestelijke activiteiten en dat is goed om even te memoreren, want anders zou men misschien gaan menen dat kunst de enige parel in onze oester is, terwijl wetenschap en ethiek en religie, ja het hele menselijke gedrag, ieder op zijn eigen manier die chaos trachten te bestrijden.

Volgens Norbert Wiener zijn we voortdurend in gevecht met de buitenwereld. Voortdurend gevecht, tijdelijke overwinningen, enclaves van orde en systeem. Wat kun je anders dan ordenen, opruimen? De mens is gedoemd chaos te bestrijden: verhaal te maken. Mijn behoefte aan boeken en kunst is de behoefte aan orde en systeem, een geest die strijdt tegen de tweede wet van de thermodynamica.