December 1994
Vandaag zal Van Basten haar vertellen dat hij precies dertig jaar geleden op haar buik ging zitten om Marco eruit te persen. Marco wilde maar niet komen, toen heeft Van Basten hem zelf uit zijn vrouw geduwd. Het was een moeilijke bevalling, zwaarder dan de vorige twee. Van Basten zal haar ook vertellen dat hij precies dertig jaar geleden op haar buik ging zitten om Marco eruit te persen. Marco wilde maar niet komen, toen heeft Van Basten hem zelf uit zijn vrouw geduwd. Hij zal haar verder zeggen dat Marco vandaag jarig is. Dertig is hij geworden. En morgen, morgen is Van Basten 39 jaar getrouwd. Morgen zal hij haar zeggen dat ze 39 jaar getrouwd zijn
met elkaar. Ze zal zeggen ‘o ja’ en het meteen weer vergeten. Hij zal het wat later nog eens herhalen; ze zal weer zeggen ‘o ja’ en het meteen weer vergeten. Ze zal, lezend in oude damesbladen, opmerken dat roken de gezondheid schaadt, dat hij daar beter mee kan stoppen. ’s Avonds
voor de televisie kan hij nog eens een paar keer herhalen dat ze 39 jaar getrouwd zijn. Gisteren belde Liesbeth. Dat is een beetje traditie geworden, nu Marco niet meer speelt. Zo is het toch nog een
beetje koffie drinken in Milaan op zondagmorgen. Vanmiddag gaat hij Marco bellen, hem feliciteren met zijn dertigste verjaardag en hem vragen hoe het met zijn enkel gaat. Maar eerst komt er iemand voor het museum. Vorige week heeft hij ook iemand rondgeleid, net als de week daarvoor, en volgende week komt er iemand helemaal uit Frankrijk of Turkije. Aan de bezoekers, die door Van Basten streng worden geselecteerd, vertelt hij altijd hetzelfde. Het leven is een eindeloze reeks herhalingen. Dus vertelt hij ze allemaal het levensverhaal van Marco, en wijst op de shirtjes, de prijzen, de trofeeën, de foto’s. Weer boven stellen ze allemaal dezelfde vragen, geeft hij dezelfde antwoorden als altijd en zeggen ze steevast tussendoor wat een mooi uitzicht hij heeft op het Amsterdam-Rijnkanaal. Hij leest de namen van de aken niet meer. Hun voorbijvaren dringt na achttien jaar al lang niet meer tot hem door, net zoals je het luiden van de klok meestal niet hoort. Wel vallen hem de auto’s aan de horizon op. Die kan hij nu het herfst is weer tussen de bomen door zien rijden van Utrecht naar Amsterdam. Soms ziet hij zichzelf, op weg naar Ajax met twee 17-jarigen op de achterbank: Edwin Godee en Maare-co. Alleen het bankstel is nieuw, voor de rest is de kamer gebleven zoals hij was toen ze — eerst Marco en ten slotte zijn vrouw — negen jaar geleden het huis verlieten; met het hoogpolige maar platgelopen crèmekleurige tapijt, de piano met vergeelde pagina’s bladmuziek en de tafel met het kleedje. Hij brengt de ochtend aan tafel door: een kop koffie, Camel-filtersigaretten, een asbak, De Telegraaf, de tele-foon die vaak overgaat, het uitzicht. Aan de overkant van het kanaal vlucht Marco voor de
m3
schoften, Van Basten holt achter hem aan. Marco huilt omdat ze hem weer hebben geschopt. Niet één keer, nee, wel tien keer. Van Basten haalt hem in. Vraagt of ie helemaal belazerd is. Terug! En gauw! Hij ziet zichzelf wijzen. Terug naar UVV, terug het veld in, en terugschoppen die schoften. Zo kom je er nooit. Marco keert om. Marco luistert altijd naar hem. Hij wilde op het middenveld spelen, het spel vóór zich, vaker aan de bal, meer vrijheid, minder schoppen, maar Van Basten heeft ook die vlucht verboden. Marco, je bent een spits. Er zijn genoeg goede middenvelders, maar weinig goede spitsen. En Marco luistert echt altijd naar hem, altijd. Van Basten dirigeert
het leven van zijn jongste zoon sinds hij hem, zittend op haar buik, uit zijn vrouw heeft geperst. Soms vindt Van Basten zichzelf hard, maar het drillen is soms nodig. Marco is zijn levenswerk.
We lopen twee trapjes af naar beneden. Bij de entree van de jongenskamer blijft Van Basten stilstaan voor twee foto’s aan de wanden. Op de ene juicht Marco, op de andere huilt hij. ‘Die Zuid-Amerikaan had hem twee keer in
zijn liezen geschopt. Vuile schoft. Die andere foto staat voor het succes dat hij heeft gehad, deze voor de pijn die hij in zijn carrière heeft geleden. God, wat heeft die jongen een pijn gehad. Altijd als hij me na de wedstrijd van San Siro naar het vliegveld bracht, klaagde hij over de stijfheid van het gewricht en de pijn. Sinds 1988 heeft hij alleen maar pijn gehad. Van Basten verwacht dat ik ga vragen of hij zijn enkel aan Marco zou willen geven, want dat vragen er wel meer. Natuurlijk, zou hij antwoorden, natuurlijk wil hij dat! Kon
m4
het maar. Kon je maar enkelgewrichten transplanteren, net als nieren en levers en harten. Dan zou Marco opstaan na elke schop. Nu blijkt dat alles van waarde weerloos is, dat de schoften het voetbal regeren, omdat de scheidsrechters laks zijn. ‘Het is triest dat een jongen die niet gemeen is, die zoveel techniek heeft, die zo mooi kan voetballen, het slachtoffer is. Bij elke wedstrijd van AC Milan of het Nederlands elftal die ik nu zie, denk ik 90 minuten lang: hier had hij ook tussen kunnen lopen. Als ik beelden zie
van vroeger, als ik zie hoe goed Marco was… Ik zet de tv uit. Ik kan er niet tegen. Het is een tragedie.’ Omdat Van Basten de klemtoon op de laatste lettergreep van tragedie laat vallen, heeft zijn constatering ongewild iets komisch. Het valt me trouwens op dat Van Basten in de (voltooid) verleden tijd over Marco praat. Hij gelooft niet dat het ooit nog zondagmiddag wordt voor Marco, en evenmin voor hem. Nooit meer de tweewekelijkse trip op zondagmorgen 8.10 uur met de KL 341 naar Milaan, opgehaald worden door Liesbeth en de kleinkinderen, koffie drinken, naar het stadion, Marco gevangen houden in zijn blikveld opdat hij niet geraakt wordt, en na afloop door Marco worden afgezet bij Linate, op tijd voor de KL 343, elf uur ’s avonds weer in Utrecht. Het leven is een eindige reeks herhalingen. ‘Het liefst was Marco tot zijn 35ste doorgegaan. Zonder blessures, zonder pijn, god, wat was hij dan groot geweest. Maradona, Cruijff, in dat rijtje zou hij zijn genoemd,’ zegt hij terwijl hij de deur van Marco’s kamer opent. Op negen vierkante meter hangen, liggen, staan, rusten, pronken, schreeuwen, vloeken en verblinden duizend-en-een dingen tegelijk. De inventaris:
m5
— bijna 200 shirts (onder meer alle tricots van clubs uit
de Serie A, van clubs uit de Nederlandse eredivisie,
van topclubs uit heel Europa, van diverse nationale
elftallen, alsmede een shirt van het EK 1988 (nummer
12) en een shirt van Diego Maradona);
— een stuk of twaalf broekjes (waaronder een broekje
met nummer 9 van het EK 1992 in Zweden en een met
nummer 12 van het EK 1988 in West-Duitsland):
— diverse voetbalkousen;
— twee Diadora T-shirts met de afbeelding van Marco;
— drie aanvoerdersbanden van het Nederlands elftal
door Marco gedragen;
— een aanvoerdersband van Lothar Matthaus;
— een speldje met AC Milan 12 (scudetto’s);
— een speldje met AC Milan 13 (scudetto’s);
— tientallen (unieke) speldijes;
— een foto van Ajax met coach Johan Cruijff en de zo-
juist gewonnen Europa Cup II (1987);
— een foto waarop Van Basten in 1984 de Zilveren
Schoen (2e plaats topscorer van Europa) in ontvangst
neemt;
— een foto waarop Cruijff (Feyenoord) en Van Basten
(Ajax) duelleren;
— diverse andere foto’s;
— een schilderij van Marco in het shirt van AC Milan;
— een (kleine) replica van de bokaal die het Nederlands
elftal won tijdens het Europees Kampioenschap in
1988;
— een (kleine) replica van de Europa Cup II (1987);
— een medaille met ‘KNVB-beker 1986′;
— een medaille met ‘KNVB-beker 1987′;
m6.
— Van Basten afgebeeld als Pink Panther (porselein);
— de Zilveren Schoen 1984;
— de Gouden Schoen 1986 (topscorer van Europa):
— de Gouden Bal1988 (beste voetballer van Europa 1988);
— de Gouden Bal1989 (beste voetballer van Europa 1989);
— de Gouden Bal 1992 (beste voetballer van Europa 1992);
— een kristallen bal aangeboden door Ajax (1987 – Bedankt en veel succes );
— diverse gouden munten;
— een gipsen hoofd van Marco;
— tientallen grote en kleine vaantjes;
— en stuk of tien ansichtkaarten van Marco als speler
van Ajax en AC Milan;
— officiële accreditatie WK junioren 1983;
— officiële accreditatie EK 1988;
— officiële accreditatie EK 19925;
— een verzilverd bekertje gewonnen bij tafeltennis
waarop ‘TTV CJC clubkampioenschap 78/79 2° prijs
junioren’;
— een bronzen beeld van Telesport/Adidas (topscorer
seizoen 1984/1985);
— een bronzen beeld van Telesport/Adidas (topscorer
seizoen 1985/1986);
— een bronzen beeld van Telesport/Adidas (topscore!
seizoen 1986/1987);
— een kleine gouden pilaar (waarop staat ERG) op een
groene sokkel (topscorer Serie A 1989/1990);
— een kleine gouden pilaar (waarop staat ERG) op een
m7