Ik zit lang in vreemde huizen of appartementen, soms vele dagen. We drinken thee, passen net gekochte bloesjes, bespreken kapsels en recepten. Bekijken samen foto’s van de kleinkinderen. Pas dan, na zekere tijd, hoe lang en waardoor is niet te zeggen, komt ineens het langverbeide moment dat zo’n vrouw de norm laat varen – dat gips en gewapend beton van onze monumenten – en dat ze aankomt bij zichzelf, in zichzelf. Dan vertelt ze niet meer over de oorlog, maar over haar jeugd. Over een stuk van haar leven… Dat moment moet ik dan grijpen en niet laten lopen. Vaak na een lange dag vol woorden
Is mijn onderzoeksdrang ontstaan uit gebrek aan kennis? Of volgde ik een intuïtie? Dat is ook mogelijk…
Vaak zie ik hoe ze naar zichzelf luisteren. Naar het zoemen van hun ziel. – Svetlana Alexijevitsj