Het is geen maatstaf van een gezonde geest om goed aangepast te zijn aan een verziekte maatschappij. – Jiddu Krishnamurti
Ik lees een boek over depressie en angst omdat ik die gevoelens wil begrijpen, angst overvalt me met grote regelmaat, het is een hoopvol boek, waarin Johann Hari de chemische onbalans-theorie ontkracht. Niks bewijst dat medicijnen werken. Placebo’s werken net zo goed. En geen medicijnen werken ook net zo goed. De farmaceutische industrie zit hierop niet te wachten, die wil medicijnen verkopen, geen natuur of gelijkwaardigheid of respect of zinvolle waarden, en houdt daarom onderzoeksresultaten achter.
Johann Hari betoogt dat afgesneden zijn van wat de mens van nature nodig heeft de oorzaak is van depressie en angst. Hij brengt meerdere factoren in kaart, biologische, psychologische en sociale. Als er geen sprake is van een defect in je brein, of van morele zwakte, maar als neerslachtige en angstige gevoelens te maken hebben met het leven zoals het is dan, ja, dan kan ik dat niet anders noemen dan een hoopvol boek.
De 21e eeuwse mens is afgesneden van:
1. zinvol werk: gebrek aan zeggenschap maakt passief, geestdodend werk put letterlijk uit, gebrek aan regie, gebrek aan evenwicht tussen inspanning en beloning (maakt niet uit of je goed of slecht je werk doet, niemand ziet het, niemand zegt er wat van)
2. andere mensen: je eenzaam voelen veroorzaakt evenveel stress – verhoogde hartslag, cortisol in je speeksel – als fysiek aangevallen worden
3. zinvolle waarden
4. verdrongen jeugdtrauma’s
5. gelijkwaardigheid en respect
6. natuur
7. hoopvol toekomstbeeld (met een hoopvol toekomstbeeld kun je verzuchten, ik heb een rotdag, geen rotleven)
8. werkelijke rol van genen
9. werkelijke rol veranderend brein
Depressie is niet irrationeel. Depressie is een vorm van rouw omdat het leven niet is wat het zou moeten zijn. Depressie is een normale reactie op abnormale levenservaringen. Mensen zijn de verbinding kwijt met het leven zoals het zou moeten zijn.
Eenzaamheid is gevaarlijker dan overgewicht.
Op de savanne was het gevaarlijk om afgesneden te zijn van de groep. Je moest samenwerken om te overleven, om een dier te kunnen jagen. Verbondenheid vergrootte je overlevingskansen. Verbondenheid gaf een veilig gevoel. Alleen op de savanne was gevaarlijk. Angst is een nuttige impuls: een signaal om terug te keren naar de groep, om samenwerking en verbinding te zoeken. Evolutie heeft ons zo gemaakt dat we ons goed en veilig voelen als we verbonden zijn, als iemand over ons waakt. Eenzaamheid veroorzaakt angst en gevoelens van onveiligheid. We hebben onze stammen ontbonden (buurt, gezin, verenigingen). We zijn gestart met een experiment, kijken of mensen alleen kunnen leven. We hebben heimwee naar iets (leven in een stam), zelfs als we thuis zijn. Eenzame mensen zijn hyperalert. Alles betekent mogelijk gevaar omdat er niemand is die over ze waakt. Ze reageren veel sneller op alle prikkels. Mensen die eenzaam zijn hebben meer microawakenings. Ze zijn vaker wakker, zonder dat ze zich daar bewust van zijn. Alleen in bed, wanneer er niemand is die oplet, slaap je minder diep, voel je je onveiliger. Een mens heeft wederzijdse hulp en bescherming nodig. Eenzaamheid is niet louter fysiek, maar ook de gewaarwording dat je niets belangrijks met iemand deelt. Maar we zijn toch verbonden? Meer dan ooit? Via internet? Het feit dat internet die rol vervult is interessant.
[Hoe waardevol dat iemand dat allemaal opschrijft. Onderzoek van jaren dat ik in een middag tot me neem. De zon zakt in het water aan het IJ. Johann Hari. Verbinding verbroken. De ware oorzaken van depressie en de onverwachte oplossingen.]